Z pasją o komunikacji!

 

GALERIA WNĘTRZ

  • Konstal 102Na #2069
  • Konstal 102Na #2060
  • Konstal 102Na #2060

OPIS POJAZDU

Konstal 102Na to dwuczłonowy tramwaj, produkowany w latach 1970-1973 przez przedsiębiorstwo Konstal w Chorzowie. Jest to udoskonalona wersja pierwszego polskiego szybkobieżnego tramwaju - 102N, wytwarzanego od 1967 roku. Łącznie w latach 1970-1972 dostarczono do MPK 80 sztuk tych wagonów. W 1973 roku do Wrocławia trafiła partia 22 wagonów, różniących się nieco specyfikacją od serii 102Na. Pojazdy te otrzymały oznaczenie Konstal 102Nd. Wrocławskie tramwaje serii 102Na kursowały liniowo do 2011 roku, zaś Wrocław był jednym z ostatnich miast w Polsce eksploatującym liniowo legendarne stodwójki.

W latach 60. XX wieku polskie przedsiębiorstwa tramwajowe nękały poważne problemy taborowe. W wielu miastach eksploatowano jeszcze wagony wyprodukowane przed wojną, zaś jedyne nowoczesne polskie tramwaje - Konstale 13N, trafiały wyłącznie do Warszawy. Od 1962 roku, czyli momentu zakończenia produkcji wagonów serii 4N - bardzo prymitywnej konstrukcji, mającej w założeniu być rozwiązaniem przejściowym przed wdrożeniem uniwersalnego typu tramwaju dla polskich miast, nie dostarczano seryjnie żadnych nowych tramwajów. Jednak to nie oznaczało, że państwo w tej kwestii nic nie robiło. Początkowo planowano uprościć model 13N, tak aby bez problemu mógł być eksploatowany w innych miastach Polski. W tym celu powstały prototypy wagonów o oznaczeniu 14N. Tramwaj ten, w stosunku do nowocześniejszej "trzynastki" otrzymał prymitywny rozruch ręczny, z nastawnikiem jazdy, którego rolę pełniła kierownica od słynnego samochodu Syrena. Kilka lat później powstała też doczepa o oznaczeniu 14ND. Prawdopodobnie z uwagi na uwarunkowania finansowe, zaniechano wdrożenia tych tramwajów do produkcji seryjnej. Jednocześnie istniały plany budowy tramwaju przegubowego. W 1963 roku powstał prototyp tramwaju Konstal 15N - protoplasta serii 102Na. Był to nowocześnie wyglądający, szybkobieżny, dwuczłonowy tramwaj. Jego wielkość wynikała z długości, jaką osiągał skład dwóch wagonów typu N; właśnie taki rozmiar tramwaju uznano wówczas za optymalny.

W 1967 roku rozpoczęto regularną produkcję nowego tramwaju o oznaczeniu 102N. W stosunku do 15N zmieniono, oprócz nastawnika jazdy i rozrządu, przód i tył wozu – stał się on bardziej kanciasty. Zredukowano także liczbę reflektorów na ścianie przedniej do jednego (15N posiadał dwa - jeden po lewej, drugi po prawej stronie przodu, jak w np. 105Na). Jednak po trzech latach produkowania wagonów serii 102N, uznano że pochylone pod kątem ujemnym szyby w ścianach czołowych tramwaju nie są dobrym rozwiązaniem (z powodu oślepiania motorniczych po zmroku przez światła innych pojazdów), toteż zdecydowano się zmienić stylistykę pojazdu. Nowa seria, o oznaczeniu 102Na, otrzymała wręcz bliźniacze z prototypem 15N i tramwajami 13N (które posiadały jednak większy świetlik na tablicę kierunkową z przodu) ściany przednie i tylne. I dopiero ten podtyp tramwaju wszedł na stałe do produkcji seryjnej, będąc swojego rodzaju preludium przed opracowaniem nowocześniejszego typu wagonu, bazującego na konstrukcji i rozwiązaniach technicznych wagonów 13N. Powstawała także wersja wąskotorowa o oznaczeniu 803N. W 1971 roku opracowano podtyp 102Nb, będący modyfikacją usuwającą ze ścian czołowych gniazda sterowania ukrotnionego. W istocie duża część wrocławskich "stodwójek" należała właśnie do podtypu 102Nb, jednak zdecydowano się na pozostawienie nomenklatury 102Na. W 1973 roku powstało 22 sztuk serii Konstal 102Nd - dedykowanej specjalnie wrocławskiej sieci tramwajowej. W tym samym roku też ostatecznie zakończono produkcję wagonów 102Na, zaś wąskotorową odmianę - 803N, rok później. Następcą wagonów typu 102 jest najbardziej popularna w Polsce seria tramwajów - 105. 

W tramwaju 102Na zamontowano wyposażenie elektryczne z rozruchem stycznikowym. W skrajnych wózkach znajdują się po dwa połączone szeregowo silniki prądu stałego typu LTb-220 o mocy 41,5 kW, przy czym każdy napędza jedną oś. Motorniczy kieruje tramwajem za pomocą korbkowego nastawnika wyposażonego w 22 pozycje jazdy, 20 pozycji hamowania i pozycję 0 (tzw. "luz"). Obwody pomocnicze, takie jak obwód oświetlenia, zasilane są z przetwornicy wirowej napięciem 40 V DC. W wagonach typu 102Na zainstalowano dwa rodzaje hamulców: elektrodynamiczne, używane podczas normalnej jazdy i hamulce szynowe, wykorzystywane przy hamowaniu awaryjnym. Prąd elektryczny pobierany jest z sieci trakcyjnej za pomocą odbieraka prądu typu OTK-1. Na ścianie przedniej oraz tylnej tramwaju umieszczono gniazda do sterowania wielokrotnego, umożliwiające złączenie tramwaju 102Na z innym tramwajem tego typu lub też z tramwajem 102N. Tramwaje wyposażono w jeden przedni reflektor. W przedziale pasażerskim umieszczono siedzenia w układzie 1+1. Skrajne wózki są napędowe, środkowy wózek jest toczny (pozbawiony napędu). Ponad środkowym wózkiem znajduje się przegub łączący ze sobą dwa człony tramwaju. W każdym z członów po prawej stronie umieszczono dwoje elektrycznie sterowanych, czteroczęściowych drzwi harmonijkowych, przy czym dwoje środkowych drzwi jest węższych. Wygląd tramwaju stworzył Instytut Wzornictwa Plastycznego.

Tramwaje serii 102Na trafiały do Wrocławia w latach 1970 - 1972 (plus jedna sztuka - #2082 z 1973 roku) w dwóch wersjach kolorystycznych: tramwaje finansowane ze skarbu państwa przychodziły w standardowym, czerwonym schemacie malowania, zaś część wagonów kupowano z funduszy wrocławskich zakładów przemysłowych, i te wagony otrzymywały słynną, kojarzącą się z Wrocławiem niebieską malaturę. Tramwajom nadano numerację #2003 - #2082. Przez wiele lat eksploatacji pojazdy te przechodziły wiele napraw i modyfikacji, takich jak usunięcie fartuchów nad wózkami, wymiana przetwornicy wirującej na statyczną, odgrodzenie kabiny motorniczego od przedziału pasażerskiego za pomocą drzwi z autobusu Jelcz PR110. Szczyt okresu w którym wrocławskie 102Na przechodziły naprawy główne przypada na II połowę lat 90. Wtedy też rozpoczęły się pierwsze kasacje najbardziej wyeksploatowanych wagonów. Wycofywanie z ruchu "stodwójek" mocno przybrało na sile po 2006 roku, kiedy do Wrocławia zaczęły trafiać fabrycznie nowe tramwaje - Škody i Protramy. W 2009 roku zakończono planowanie służb na wagony typu 102Na, jednak nie oznaczało to wycofania tych tramwajów w eksploatacji, bowiem pozostawiono jeszcze kilka składów do obsługi kursów rezerwowych. Ostatnie kursy na liniach wrocławskich "stodwójek" przypadły na maj 2011 roku. 18 maja 2011 roku wykreślono z inwentarza tramwajów liniowych pozostające jeszcze na stanie, wykorzystywane rezerwowo trzy wagony - #2059, #2061 i #2072. Ten drugi skład okazjonalnie był także wykorzystywany w charakterze nauki jazdy.

Warto także wspomnieć o kilku ciekawostkach związanych z tramwajami 102Na. W latach 90. jeden z tramwajów, o numerze #2071, przebudowano na dwukierunkowy z przeznaczeniem na wóz gospodarczy i do okazjonalnego ruchu liniowego. W tej drugiej funkcji był regularnie spotykany do ok. 2002 roku, w szczególności na liniach nocnych i wahadłowych. Potem przeszedł remont, po którym przestał być zdatny do eksploatacji liniowej, i ogólnie rzadko wyjeżdżał poza teren zajezdni Borek. Tramwaj ten do dziś jest na stanie MPK pod numerem G-089, który otrzymał po przebudowie na wagon dwukierunkowy. Tramwaj o numerze #2003 w latach 80. uczestniczył w poważnym wypadku na placu Grunwaldzkim. Uszkodzenia były na tyle poważne, że zdecydowano się na wszczepienie mu całego frontu pochodzącego od jednego z warszawskich egzemplarzy serii 13N, zauważalnie różniącego się od przodu z 102Na większym świetlikiem na tablicę kierunkową. Na początku XXI wieku tramwaj ten został wycofany z eksploatacji. Po jakimś czasie został on odremontowany i wymalowany. Naprawa polegała głównie na odnowie siedzeń pasażerskich, wymianie dykty na suficie, wymianie, wykładziny, naprawach blacharskich oraz pomalowaniu poręczy na żółto. W roku 2004 z powrotem niespodziewanie wyjątkowy wóz #2003 zobaczyliśmy na torach. Liniowo jeździł on do 2005 roku, gdy to znów został odstawiony na tor boczny zajezdni Borek, zapewne z powodu jakiejś awarii. Dziwne w tym przypadku było postępowanie MPK, bo w końcu tak pięknie wyremontowana 102 - jka się marnowała. Przez te lata, gdy tramwaj ten był skazany na zniszczenie zostały w nim rozkompletowane szafy aparatury drzwiowej, z pulpitu motorniczego zniknęły kontrolki, zapadła się dykta na suficie oraz został pozbawiony czwartych drzwi pasażerskich. #2003 stał 6 lat odstawiony jako niszczejący ZABYTEK, bo należy pamiętać jak traktowane są zabytki we wrocławskiej komunikacji, aż w końcu nadszedł rok 2010, gdy to z #2003 zostały wymontowane luzowniki, a sam tramwaj został przeznaczony na złomowanie, którego doczekał wraz z ostatnimi liniowymi stodwójkami w sierpniu 2011 roku. Obecnie wóz już nie istnieje i pozostał jedynie na zdjęciach i w naszej pamięci... Cofnijmy się w czasie do roku 2005, a właściwie do stycznia, kiedy na wrocławskim rynku odbywał się 13. finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. MPK Wrocław również zdecydowało się na wzięcie udziału w tej szlachetnej inicjatywie, wystawiając na licytację jedną ze stodwójek o numerze #2021. Tramwaj ten został wylicytowany przez jednego z przedsiębiorców ze Zgorzelca, gdzie po zakończonym finale został przetransportowany, zaś jego obecne losy nie są znane. To nie była jedyna licytacja tramwaju 102Na z MPK na WOŚP - w 2011 roku wylicytowano wycofany wagon o numerze #2030. Jego nowym właścicielem została osoba z Kołobrzegu, gdzie tramwaj ten znajduje się po dziś dzień. 

Po wycofaniu z eksploatacji tramwajów 102Na jedną sztukę, o numerze #2069 sprzedano Klubowi Sympatyków Kolei we Wrocławiu z przeznaczeniem na tramwaj historyczny. W 2014 roku skład ten trafił do Klubu Sympatyków Transportu Miejskiego, który rozpoczął trwającą prawie cztery lata renowację tego składu. Po remoncie kapitalnym - początkowo we wrocławskim Protramie, zaś później w Krakowie, odzwierciedla oryginalną stylizację z początku eksploatacji serii 102Na we Wrocławiu.

 

DANE PODSTAWOWE

PRODUCENT: Konstal

MIEJSCE PRODUKCJI: Polska (Chorzów)

TYP TRAMWAJU: wagon dwuczłonowy, wysokopodłogowy

LATA PRODUKCJI: 1970 - 1973

 

DANE TECHNICZNE

DŁUGOŚĆ POJAZDU: 19300 mm

WYSOKOŚĆ POJAZDU: 3076 mm

MASA CAŁKOWITA: 25900 kg

LICZBA DRZWI: 4

UKŁAD DRZWI: 2 - 2 - 2 - 2

SZEROKOŚĆ DRZWI: 1250 mm 

WYSOKOŚĆ PODŁOGI: 940 mm

SZEROKOŚĆ POJAZDU: 1145 mm, środkowe - 1100 mm

UKŁAD ROZRUCHU: oporowy

PRZETWORNICA: oryginalnie wirująca, po remontach statyczna

TYP NASTAWNIKA: korba (ręczny)

PRĘDKOŚC MAKSYMALNA: 55 km/h

 

WNĘTRZE

ILOŚĆ MIEJSC SIEDZĄCYCH: 32

ILOŚĆ MIEJSC STOJĄCYCH: 119

ILOŚĆ MIEJSC OGÓŁEM: 153

  

PRODUKCJA

1970r. (#2003 - #2014)

1971r. (#2015 - #2051, oprócz: #2041, #2050)

1972r. (#2052 - #2081)

1973r. (#2082)

 

DOSTAWY

1970r. (#2003 - #2014)

1971r. (#2015 - #2051, oprócz: #2041, #2050)

1972r. (#2052 - #2081)

1973r. (#2082)

 

ILOSTAN TABORU

STAN NA DZIEŃ DZISIEJSZY: 1 (dwukierunkowy wagon G-089)

ILOŚĆ DOSTARCZONYCH W SUMIE: 80

 

Raport specjalny: Zmiany w komunikacji miejskiej
  • Remont nawierzchni na rondzie Reagana

    W sobotę 4 czerwca 2022 r. rozpocznie się remont nawierzchni na rondzie Reagana przy peronie 1 i 2. W związku z tym swoje trasy zmienią linie tramwajowe 1, 2, 10, 33 i 70 oraz autobusowe C, D, 111,...


  • Zamknięcie mostu Piaskowego i otwarcie Pomorskiej

    Od dnia 28 maja 2022 roku (sobota) planowane jest wprowadzenie zmian tras linii tramwajowych i autobusowych. Szczegóły znajdują się poniżej.


  • Zmiany tras linii 8, 9, 11, 17 i 23

    W związku z planowanym przeprowadzeniem prac związanych z wymianą szyn w torowisku przy moście Piaskowym, tylko w dniach 28-29 maja 2022 roku (sobota-niedziela) planowane jest wprowadzenie zmiany...


Raport specjalny: #TORYwolucja

Konstal 102Na