GALERIA WNĘTRZ
- Konstal 102N #2002 (ex. #2109, #2110)
- Konstal 102N #2002
- Konstal 102N #2002 (ex. #2109, #2110)
OPIS POJAZDU
Konstal 102N to dwuczłonowy tramwaj, produkowany w latach 1967-1969 przez przedsiębiorstwo Konstal w Chorzowie. Jest to pierwszy polski seryjnie produkowany tramwaj przegubowy. Powstały łącznie 42 sztuki. We Wrocławiu kursowały liniowo łącznie 3 takie tramwaje. Jeden z nich, o numerze #2002, jest dziś tramwajem zabytkowym należącym do TMW.
W latach 60. XX wieku polskie przedsiębiorstwa tramwajowe nękały poważne problemy taborowe. W wielu miastach eksploatowano jeszcze wagony wyprodukowane przed wojną, zaś jedyne nowoczesne polskie tramwaje - Konstale 13N, trafiały wyłącznie do Warszawy. Od 1962 roku, czyli momentu zakończenia produkcji wagonów serii 4N - bardzo prymitywnej konstrukcji, mającej w założeniu być rozwiązaniem przejściowym przed wdrożeniem uniwersalnego typu tramwaju dla polskich miast, nie dostarczano seryjnie żadnych nowych tramwajów. Jednak to nie oznaczało, że państwo w tej kwestii nic nie robiło. Początkowo planowano uprościć model 13N, tak aby bez problemu mógł być eksploatowany w innych miastach Polski. W tym celu powstały prototypy wagonów o oznaczeniu 14N. Tramwaj ten, w stosunku do nowocześniejszej "trzynastki" otrzymał prymitywny rozruch ręczny, z nastawnikiem jazdy, którego rolę pełniła kierownica od słynnego samochodu Syrena. Kilka lat później powstała też doczepa o oznaczeniu 14ND. Prawdopodobnie z uwagi na uwarunkowania finansowe, zaniechano wdrożenia tych tramwajów do produkcji seryjnej. Jednocześnie istniały plany budowy tramwaju przegubowego. W 1963 roku powstał prototyp tramwaju Konstal 15N - protoplasta serii 102. Był to nowocześnie wyglądający, szybkobieżny, dwuczłonowy tramwaj. Jego wielkość wynikała z długości, jaką osiągał skład dwóch wagonów typu N; właśnie taki rozmiar tramwaju uznano wówczas za optymalny.
W 1967 roku rozpoczęto regularną produkcję nowego tramwaju o oznaczeniu 102N. W stosunku do 15N zmieniono, oprócz nastawnika jazdy i rozrządu, przód i tył wozu – stał się on bardziej kanciasty. Zredukowano także liczbę reflektorów na ścianie przedniej do jednego (15N posiadał dwa - jeden po lewej, drugi po prawej stronie przodu, jak w np. 105Na). Jednak po trzech latach produkowania wagonów serii 102N, uznano że pochylone pod kątem ujemnym szyby w ścianach czołowych tramwaju nie są dobrym rozwiązaniem (z powodu oślepiania motorniczych po zmroku przez światła innych pojazdów), toteż zdecydowano się zmienić stylistykę pojazdu. Tak też powstała modyfikacja Konstala 102N, znana jako 102Na.
W tramwaju 102N zamontowano wyposażenie elektryczne z rozruchem stycznikowym. W skrajnych wózkach znajdują się po dwa połączone szeregowo silniki prądu stałego typu LTb-220 o mocy 41,5 kW, przy czym każdy napędza jedną oś. Motorniczy kieruje tramwajem za pomocą korbkowego nastawnika wyposażonego w 22 pozycje jazdy, 20 pozycji hamowania i pozycję 0 (tzw. "luz"). Obwody pomocnicze, takie jak obwód oświetlenia, zasilane są z przetwornicy wirowej napięciem 40 V DC. W wagonach typu 102Na zainstalowano dwa rodzaje hamulców: elektrodynamiczne, używane podczas normalnej jazdy i hamulce szynowe, wykorzystywane przy hamowaniu awaryjnym. Prąd elektryczny pobierany jest z sieci trakcyjnej za pomocą odbieraka prądu typu OTK-1. Na ścianie przedniej oraz tylnej tramwaju umieszczono gniazda do sterowania wielokrotnego, umożliwiające złączenie tramwaju 102N z innym tramwajem tego typu lub też z tramwajem 102Na. Tramwaje wyposażono w jeden przedni reflektor. W przedziale pasażerskim umieszczono siedzenia w układzie 1+1. Skrajne wózki są napędowe, środkowy wózek jest toczny (pozbawiony napędu). Ponad środkowym wózkiem znajduje się przegub łączący ze sobą dwa człony tramwaju. W każdym z członów po prawej stronie umieszczono dwoje elektrycznie sterowanych, czteroczęściowych drzwi harmonijkowych, przy czym dwoje środkowych drzwi jest węższych. Wygląd tramwaju stworzył Instytut Wzornictwa Plastycznego.
Do Wrocławia trafiły w 1969 roku dwie sztuki wagonów 102N. Nadano im numery #2001 oraz #2002. Pomimo swojej pozornej nowoczesności, były problematyczne dla motorniczych, z uwagi na swoje nietypowe kształty ścian czołowych. W związku z tym, zdecydowano się na przerobienie tych wagonów na styl przypominający tramwaje 102Na. Jednak wciąż można było dostrzec rodowód tych tramwajów z konstrukcji 102N: posiadały, bardziej kanciaty przód i tył co jest pozostałością po dawnych kształtach. Inne charakterystyczne elementy dzięki, którym możemy stwierdzić były jest to tramwaje przebudowany z 102N to brak klap dachowych, a obecność wentylacji, którą reprezentują dwie wystające kraty na dachu, jedna z przodu, a druga z tyłu wagonu. Pasażerowie mieli możliwość samodzielnego odblokowania nieautomatycznego nawiewu z dworu. Nawiew ten działał tak jak klapa dachowa, czyli dmuchał wtedy, gdy wagon szybciej jechał, gdyż wtedy to powietrze szybko wchodziło do krat na dachu i przedostawało się do przedziału pasażerskiego za pomocą znajdujących się tam dziurek w suficie. Następną charakterystyczną cechą tego tramwaju jest niska szafa aparatowa za stanowiskiem motorniczego. Tramwaj ten posiada też osłonę koło pantografu co również ukazuje jego dawne dzieje. W 1994 roku MPK pozbyło się wagonu o numerze #2002, który został poddany w Krakowie drugiej przebudowie, ewidentnie upodabniającej go do podtypu 102Na. Wóz trafił do Szczecina, gdzie przejeżdził do 2007 roku, po czym został zezłomowany. W MPK na placu boju została ostatnia przerobiona 102N - #2001. Wyjątkowość tego tramwaju polegała na jego wieku oraz na jego historii, która jest opisana powyżej. Jest to jedyny taki tramwaj na świecie, gdyż nigdzie nie ma takiego drugiego, który posiada przód i tył podobny do 102Na, lecz bardziej kanciaty. Tuż po zakończeniu kursu liniowego (marzec 2005) wóz ten został odstawiony na tor boczny w zajezdni Borek, tuż za wrakami tramwajów Linke-Hofmann. W jego wnętrzu zostały nawet kasowniki i wszystko wyglądało tak jakby był wciąż gotowy do kolejnego kursu. MPK niestety przesądziło jego los i przez kilka ładnych lat mogliśmy oglądać wyjątkowy tramwaj z charakterystyczną reklamą Junkersa niszczejący od deszczu i słońca oraz dewastowany przez wandali. Oczywiście #2001 na początku miał pozamykane wszystkie drzwi za pomocą blach włożonych między poręcze, ale jak to zawsze bywa z czasem drzwi zewnętrzne motorniczego zostały otworzone co z jednej strony jest dobre a z drugiej nie. Dzięki temu MKM mogą fotografować jego wnętrze i na zawsze nie zapomnimy o tym tramwaju. Złą stroną tego zjawiska jest oczywiście to że do środka zaczęli wchodzić ci co nie powinni niszcząc wszystko i zaśmiecając bo we Wrocławiu niegdyś ochrona na zajezdni była zdecydowanie bardziej liberalna. Wraz z postępem czasu wnętrz tramwaju wyglądało coraz to gorzej: zaczęła zapadać się podłoga, z kabiny pracownicy MPK podczas napraw innych Konstali 102Na powykręcali wszystkie kontrolki i przełączniki oraz prędkościomierz, wszystkie maszynach drzwiowe zostały pootwierane i rozkompletowane, z kloszy od lamp zostały powyjmowane dobre żarówki. Niezmiennie pozostał nastawnik, który zapewne pamięta jeszcze dobre czasy, gdy to właśnie za jego pomocą motorniczy kierowali tym wozem. Tramwaj ten był zawsze celem podczas Dni Otwartych zajezdni Borek, a ciekawi miłośnicy historii z pasją go fotografowali, choć teoretycznie nie powinni chodzić w miejsce jego spoczynku.
W 2010 roku z #2001 zostały wykręcone luzowniki hamulców, tramwaj nie stał już za wrakami Linke-Hofmann'ów jak na początku tylko na samym końcu pozostałych dwóch zabytkowych Konstali (#2003 i #2099), stojących na bocznicy. Powyższe dwa fakty wskazywały na to iż ten wyjątkowy Konstal 102N już niedługo zostanie potraktowany tak jak wszystkie inne zabytki we wrocławskim MPK - po prostu zostanie wywieziony na złom. 4 sierpnia 2011 roku ten wyjątkowy tramwaj został zezłomowany.
To jednak nie zamyka historii wrocławskich tramwajów serii 102N. Co prawda wszystkie te tramwaje z wrocławskim rodowodem zostały już zezłomowane, aczkolwiek w 1990 roku do MPK Wrocław przybyło z Krakowa kilkadziesiąt składów tramwajów, za które wycofano ostatnie wagony generacji N. Wśród nich znalazło się również siedem tramwajów typu 102N. Otrzymały one numerację #2105 - #2111, jednak tylko jedna sztuka - #2109 (potem przenumerowana na #2110) miała tyle szczęścia, że wyruszyła na trasy - resztę krakowskich stodwójek przeznaczono na części do wagonów 102Na. Oznaczało to, że po dziewięciu latach na wrocławskie torowiska powróciła charakterystyczna sylwetka wagonu 102N. Pojazd ten pozostawał w regularnej eksploatacji liniowej do początku 2002 roku. Następnie został odmalowany z reklamy w barwy zakładowe z przeznaczeniem na zabytek. Ostatni raz wyjechał liniowo na Wszystkich Świętych w 2003 roku, zaś wiosną rok później został zakupiony przez Towarzystwo Miłośników Wrocławia. Wówczas został pomalowany w czerwone barwy (nawiązujące do oryginalnych barw 102N we Wrocławiu - wbrew pozorom pierwsze stodwójki nie były niebieskie) i nadano mu numer 2002, a także żartobliwy pseudonim Strachotek. Tramwaj ten do czasów dzisiejszych przebył jeszcze kilka pomniejszych remontów, aczkolwiek jest wciąż utrzymywany w technicznej sprawności i cieszy oko szczególnie podczas różnych wydarzeń komunikacyjnych Wrocławia.
DANE PODSTAWOWE
PRODUCENT: Konstal
MIEJSCE PRODUKCJI: Polska (Chorzów)
TYP TRAMWAJU: wagon dwuczłonowy, wysokopodłogowy
LATA PRODUKCJI: 1967 - 1969 (#2002 - 1969r.)
DANE TECHNICZNE
DŁUGOŚĆ POJAZDU: 19300 mm
WYSOKOŚĆ POJAZDU: 3076 mm
MASA CAŁKOWITA: 25900 kg
LICZBA DRZWI: 4
UKŁAD DRZWI: 2 - 2 - 2 - 2
SZEROKOŚĆ DRZWI: 1250 mm
WYSOKOŚĆ PODŁOGI: 940 mm
SZEROKOŚĆ POJAZDU: 1145 mm, środkowe - 1100 mm
UKŁAD ROZRUCHU: oporowy
PRZETWORNICA: oryginalnie wirująca, po remontach statyczna
TYP NASTAWNIKA: korba (ręczny)
PRĘDKOŚC MAKSYMALNA: 55 km/h
WNĘTRZE
ILOŚĆ MIEJSC SIEDZĄCYCH: 32
ILOŚĆ MIEJSC STOJĄCYCH: 119
ILOŚĆ MIEJSC OGÓŁEM: 153
PRODUKCJA
1969r. (#2001, #2002, #2104 - #2111, w tym obecny #2002)
DOSTAWY
1) MPK Wrocław
1969r. (#2001 - #2002)
1990r. (#2104 - #2111)
2) TMW Wrocław
2004r. (#2110, następnie #2002)
ILOSTAN TABORU
1) MPK Wrocław
STAN NA DZIEŃ DZISIEJSZY: 0
ILOŚĆ DOSTARCZONYCH W SUMIE: 9
1) TMW Wrocław
STAN NA DZIEŃ DZISIEJSZY: 1
ILOŚĆ DOSTARCZONYCH W SUMIE: 1
